هوافضای عاشورا

کارشناسان فضایی تخمین می زنند ایستگاه فضایی ۸.۵ تنی چین که در سال ۲۰۱۱ از دسترس خارج شد، تا چند ماه دیگر به زمین برخورد می کند.

رئیس دانشکده هوافضای دانشگاه امیرکبیر با اشاره به گستردگی فعالیت ها در زمینه هوافضا گفت: مرکز تخصصی نوآوری هوافضا به زودی در دانشگاه امیرکبیر راه اندازی می شود. 

ایلان ماسک بنیانگذار شرکت اسپیس‌ایکس در صفحه اینستاگرام خود اعلام کرد که در ماموریت روز سه شنبه هفته جاری (دسامبر 2017) برای نخستین بار از موشک و فضاپیمایی استفاده می‌کند که پیشتر در ماموریتی در ماه ژوئن به کار رفته است.

به گزارش پورتال هوافضای ایران، شرکت اسپیس‌ایکس با کمک راکت کارکرده فالکون ٩، فضاپیمای کارکرده دراگون را به همراه سایر تدارکات به ایستگاه فضایی بین‌المللی می‌فرستد.

تصاویر زیر مربوط به آخرین ماموریت راکت فالکون 9 و فضاپیمای دراگون می باشد.

جنگنده چنگدو جی ۲۰ (Chengdu J-20) برای اولین بار در سال ۲۰۱۱ در زمان بازدید وزیر جنگ ایالات متحده از کشور چین به نمایش در آمد. غول صنعت هوا‌فضای چین، شرکت صنایع هوایی چنگدو، در سال ۱۹۹۰ کار بر روی جنگنده سنگین و مخفی را آغاز نمود که با عنوان J-XX شناخته می‌شد و به خاطر قابلیت‌های بسیار پیشرفته‌ای که برای آن در نظر گرفته شده بود، کارشناسان به این باور رسیدند که چین توانایی طراحی و ساخت چنین هواپیمای فوق پیشرفته‌ای را نخواهد داشت.

صنعت هوافضای چین دهه‌ها در تلاش و کشمکش با غرب (و روسیه) بود تا تکنولوژی ساخت موتور‌های جت با کارایی بالا را بدست آورد. در طول جنگ سرد، عملا توسعه موتور‌های اختصاصی هواپیما‌های چینی غیر‌ممکن می‌نمود و چین تنها به کپی موتور‌های شوروی مبادرت می‌ورزید.

ورود سریع اطلاعات و فناوری‌های نظامی در اواخر دهه ۱۹۸۰ میلادی این امید‌ها را افزایش داده بود که به زودی این فاصله و شکاف علمی از بین خواهد رفت اما ناگهان تحریم نظامی که به خاطر ماجرای قتل‌عام میدان تیان‌آنمن چین (Tiananmen Square) در سال ۱۹۸۹ روی داد، سبب شد تا روند انتقال دانش نظامی از غرب متوقف شود و چین مجبور شد در جای دیگر به جستجوی دانش مورد نیاز خود باشد.

در سال‌های اخیر چین سرمایه‌گذاری زیادی از زمان، پول و نیروی فکری نخبه‌های خود و حتی سرقت اسرار نظامی را صرف تحقیق و توسعه و رفع مشکل موتور‌های جت با کارایی بالا کرده است اما هنوز موفقیت آن‌ها در ساخت موتوری قابل اعتماد و با کارایی بالا به اثبات نرسیده است.

در حال حاضر تعداد ده یا حتی بیشتر از جنگنده‌های J-20 چینی با استفاده از موتور توربوفن پس‌سوز AL-31F Saturn ساخت روسیه نفس می‌کشند و اگر روابط بین روسیه و چین به هر دلیلی دچار مشکل شود، چین به سختی قادر به تامین نیاز‌های پرنده‌های خود برای پرواز خواهد بود (روسیه نیز ترجیح می‌دهد که به چین یک هواپیمای کامل را بفروشند و نه فقط موتور آن را، زیر سود حاصل بسیار بیشتر است).

روزنامه انگلیسی زبان ساوت چاینا مورنینگ پست (South China Morning Post) هنگ‌کنگ نیز اخیرا در گزارشی اعلام کرد که چین در حال توسعه و ساخت یک موتور بومی برای جنگنده J-20 به اسم WS-15 است. در این گزارش آمده که فرم کنونی موتور WS-15 ، هنوز قابل اعتماد نیست و نمی‌توان از آن استفاده نمود؛ حتی یک نمونه در طی تست زمینی در سال ۲۰۱۵ منفجر شده است.

موتور‌ جت‌های جنگنده نظامی به عنوان موتور تبدیل کننده سوخت و هوا به نیروکه محرکه، همواره در معرض دما و فشار بسیار بالا قرار دارند. در طول چرخه عمر موتور، قسمت‌های فلزی مانند تیغه‌های توربین، فرایندی که خزش حرارتی (Thermal Creep) نامیده می‌شود را تجربه خواهند کرد، در این فرایند فلز به علت سرد و گرم شدن مکرر دچار تغییر شکل تدریجی می‌شود. فلز یا قسمت‌های دارای انحنا و پیچش، به همین علت تضعیف شده و خواص ویژه خود را از دست می‌دهند و شرایط برای آتش گرفتن و حتی انفجار موتور را فراهم می‌آورند.

موتور‌ جت‌های مدرن از سوپر‌آلیاژ‌های تک کریستال (Single Crystal) استفاده می‌کنند که در سطح میکروسکوپی تمام فلز به طور یک‌دست از دانه‌های کریستالی تشکیل شده است؛ به طوری که اساسا فلز‌های تک کریستاله را می‌توان یک دانه کریستال غول‌پیکر در نظر گرفت.

خزش حرارتی نیز تمایل دارد که در بین اتصالات و باند‌های بین دانه‌های کریستال نفوذ کند، اما خب وقتی که تنها یک دانه کریستال غول‌پیکر بدون هرگونه اتصالی وجود داشته باشد، پس طبیعتا در مقابل پدیده خزش حرارتی هم از مقاومت بسیار بالایی برخوردار خواهد بود. صنایع هوا‌فضای Pratt & Whitney جهت تولید موتور‌های F119 برای جنگنده F-22 Raptor  اعلام کرد تیغه‌های این موتور‌ها از آخرین فناوری آلیاژ‌های تک کریستاله بهره گرفته‌اند.

به گزارش روزنامه ساوت چاینا مورنینگ پست، در حال حاضر جنگنده J-20، از موتور WS-10B که به اسم Taihang نیز شناخته می‌شود بهره می‌گیرد تا زمانی که موتور WS-15 به مرحله بهره‌برداری نهایی برسد. البته تغییر در موتور هواپیما‌ها چیز جدیدی نیست و پیش از این نیز موارد متعددی از آن وجود داشته است، از جمله: جنگنده افسانه‌ای F14 تامکت که پیش از استفاده از موتور قدرتمند F110 جنرال‌الکتریک (General Electric F110)، برای بیش از یک دهه با بهره‌گیری از موتور کم‌جان، غیر‌قابل اعتماد و افتضاح Pratt & Whitney TF-30 به پرواز در‌ می‌آمد.

با این حال استفاده از یک موتور جایگزین با قدرت پایین‌تر بر کارایی جنگنده J-20 تاثیر منفی خواهد گذاشت؛ به طوری که موتور کنونی WS-10B، آنقدر قدرت ندارد تا به جنگنده J-20 این امکان را بدهد تا بتواند از قابلیت سوپر‌‌کروز (Supercruise) یا پرواز با سرعتی بیشتر از سرعت صوت بدون استفاده از سیستم‌های پس‌سوز که سوخت را مانند یک هیولا می‌بلعد، بهره بگیرد. در نتیجه جنگنده J-20 آهسته‌تر پرواز می‌کند و اگر بخواهد با سرعتی بیشتر از یک ماخ حرکت کند، از لحاظ میزان فاصله پروازی بدون سوخت‌گیری، به شدت دچار محدودیت خواهد شد. قدرت کمتر جنگنده J-20 همچنین در نبرد‌های تن‌به‌تن هوایی یا داگفایت (Dogfight) با دیگر جنگنده‌ها کاملا به ضرر آن است، جایی که سرعت حکم مرگ و زندگی را دارد.

موتور جدید آری یا خیر؟ در هر حال تولید جنگنده‌ J-20 برای کشوری چون چین که در صنعت هوایی با محدودیت‌هایی روبرو بود، دستاوردی چشمگیر محسوب می‌شود. موتور WS-15 نیز بالاخره آماده خواهد شد و جنگنده‌ J-20 را به یک حریف قدرتمند در آسمان تبدیل خواهد کرد.

سیارک استوانه ای امواموا (Oumuamua) یک جرم آسمانی مرموز و جالب‌توجه در منظومه شمسی بوده که بر اساس تحقیقات جدید، از برخوردی مهیب در گذشته به وجود آمده است.

یکی از جالب‌توجه‌ترین و اسرارآمیزترین موضوعات جدید موردبررسی در ارتباط با منظومه شمسی، توسط ستاره شناسان، سیارک امواموا بوده که با ظاهر سیگاری شکل و حرکت چرخشی خود، به عنوان اولین جرم آسمانی که از فضای بین ستاره‌ای وارد منظومه خورشیدی ما شده،‌ شناخته می‌شود؛ با این حال بررسی‌های جدید نشان می‌دهند که این سیارک مرموز که در ماه اکتبر سال گذشته کشف شد، احتمالا با یک جرم آسمانی دیگر برخورد شدیدی داشته است.

دانشمندان میگویند که سیارک استوانه ای امواموا به احتمال قوی برای صدها میلیون سال در فضا حرکت کرده است و در صورت برخورد نکردن با اجرام دیگر، تا میلیاردها سال به سفر خود ادامه می‌دهد؛ اما تعدادی از نکات هستند که باعث مرموزتر شدن این سیارک شده‌اند؛ به عنوان مثال طول امواموا هشت برابر عرض آن بوده که تاکنون هیچ جرم آسمانی مشابه آن دیده نشده است. از طرف دیگر،‌ ماهیت این سیارک هم خود جای ابهام دارد و در حالی که دانشمندان آن را یک شی عظیم سنگی و یا نوعی دنباله‌دار می‌دانند، عده‌ای می‌گویند که سیارک استوانه ای امواموا یک فضاپیمای بیگانه است!

شبیه‌سازی حرکت سیارک مرموز امواموا

همچنین،‌ نحوه حرکت این جرم آسمانی هم به نوبه خود خاص است و ذهن بسیاری از محققان از جمله تیمی از دانشگاه کوئینز بلفاست (Queen’s University Belfast) در ایرلند، به رهبری وس فریزر (Wes Fraser) را به خود مشغول کرده است.

جزئیات تحقیقات جدید بر روی سیارک استوانه ای امواموا

تیم فریزر با بررسی روشنایی این جرم از طریق تمامی تصاویر و اطلاعات جمع‌آوری شده، نتیجه گرفتند که امواموا به صورت فوق‌العاده‌ نامنظم حرکت می‌کند و نوع عبور آن در مسیرش پیش از این هم در سیارک‌های کوچک‌تر دیده شده است؛ این طور که به نظر می‌رسد، شکل حرکت سیارک احتمالا به خاطر اتفاقاتی شناخته‌شده به وجود آمده است.

در بین دلایل احتمالی، پدیده‌های گشتاور جز و مدی که به واسطه نزدیک شدن به سیاره‌های دیگر به وجود می‌آید و اثر YORP که به تشعشات خورشیدی و تحرکات گرمایی درونی وابسته است، مطرح شده‌اند،‌ اما به طور مشخص‌تر، احتمالات برای دلیلی دیگر بسیار بالا هستند.

فریزر می‌گوید که سیارک استوانه ای امواموا در زمانی خاص از سرگذشت طولانی خود در یک برخورد شدید شرکت داشته است. دانشمندان معتقدند که این جرم آسمانی در حال خارج شدن از منظومه شمسی است و پس از رسیدن به مدار مشتری در ماه می همین سال و عبور از مدار زحل در اوایل سال میلادی آینده، دیگر اثر از آن در اطراف ما باقی نخواهد ماند.

با این حال تخمین زده می‌شود که حرکت عجیب امواموا بعد از گذشت مدتی تغییر کند و کشش‌ها و تنش‌های درونی این جرم به چرخش آن پایان دهند. همانطور که اشاره شد، محققان نمی‌دانند که ماهیت سیارک استوانه ای امواموا دقیقا چیست و به همین دلیل، تیم فریزر برای هر دو حالت که امواموا یک سیارک سنگی باشد و یا ستاره‌ای دنباله‌دار، تخمین زده‌اند که تا پایان چرخش این جرم آسمانی هنوز میلیاردها سال زمان لازم است!

در مورد شروع چرخش دیوانه‌وار این سیارک هم تخمین دقیق زمان برخورد اولیه بسیار مشکل است؛ دانشمندان میگویند که این اتفاق به احتمال قوی در منظومه‌ای که امواموا به آن تعلق دارد، شروع شده و در زمان آغاز شکل‌گیری سیاره‌ها و یا بعد از آن رخ داده است. اما از آنجایی که تهیه تصویری با کیفیت بالا از امواموا امکان‌پذیر نیست، نمی‌توان با اطمینان گفت که اوضاع در اوایل شکل‌گیری این جرم آسمانی به چه صورت بوده است.

فریزر و همکارانش مقاله جدید خود را در ژورنال “Nature Astronomy” به چاپ رسانده‌اند.

جدیدترین عکس های سیاره مشتری که به تازگی توسط کاوشگر جونو (Juno probe) ناسا تهیه شده‌اند، گوشه‌ای از شگفتی‌های پنجمین سیاره منظومه شمسی را به ما نشان می‌دهند.

فضاپیمای جونو (Juno probe) یکی از ربات‌های پیشرفته سازمان فضایی آمریکا، ناسا (NASA)، به ارزش 1 میلیارد دلار است که ماموریت کاوش پنجمین سیاره منظومه شمسی را بر عهده دارد؛ هر چند وقت یک‌بار هم مجموعه جدید از تصاویر سیاره مشتری توسط این فضاپیما به زمین مخابره می‌شود که در پرواز جونو از نزدیک این غول گازی تهیه شده است.

جونو با سرعت 209 هزار کیلومتر بر ساعت حرکت می‌کند و هر 53.5 روز یک‌بار، به صورت کامل به دور مشتری می‌چرخد؛ در یازدهمین مرتبه‌ای که این کاوشگر در مدار اطراف سیاره گردش کرد و از نزدیکی این غول گازی رد شد، مجموعه‌ای زیبا و منحصر به‌ فرد از جدیدترین عکس های سیاره مشتری را تهیه کرد که گوشه‌ای از شگفتی‌های این غول گازی را به زمینیان نشان می‌دهند.

در مجموعه تصاویر جدید سیاره مشتری جزئیات شگفت‌انگیزی از گردبادهای عظیم و ابرهای نورانی این سیاره قابل‌مشاهده است و همانطور که متخصصان اظهار کرده‌اند،‌ چند روز طول می‌کشد تا داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط جونو به زمین مخابره شوند. به همین دلیل است که یازدهمین پرواز نزدیک فضاپیما در تاریخ 7 فوریه انجام شد و داده‌ها پس از مخابره به زمین، این روزها در دسترس عموم قرار گرفته‌اند.

البته نکته جالب‌توجه این است که عکس های تهیه‌شده به صورت سیاه و سفید و به اصطلاح، خام برای دانشمندان ناسا ارسال می‌شوند و پس از قرارگیری داده‌ها بر روی وب سایتی خاص، جامعه‌ای بین المللی از دانشمندان و هنرمندان شیفته جهان خارج از جو زمین، با اعمال تکنیک‌های خاص ویرایش و رنگ‌آمیزی تصاویر به این عکس‌ها جان دوباره‌ای می‌بخشند.

این شما و این هم تعدادی از زیباترین عکس های سیاره مشتری که در مدارگردی اخیر کاوشگر جونو تهیه شده‌اند.

سفر جونو به سمت این غول گازی در تاریخ 5 آگوست 2011 آغاز شد و 5 سال طول کشید تا این فضاپیما به مدار مشتری برسد.

در این تصویر کمربند ابری جنوب سیاره را می‌بینیم.

میدان تشعشعات اطراف این سیاره به قدری نیرومند و خطرناک‌اند که قرارگیری در معرض آن‌ها به دستگاه‌های الکترونیکی آسیب جدی وارد می‌کند؛ به همین خاطر است که دانشمندان ناسا فضاپیمای جونو را در مسیری قرار داده‌اند که در هر گردش برای مدت ‌زمانی کوتاه به مشتری نزدیک شود.

این تصویر از مجموعه جدید عکس های سیاره مشتری کمربند ابری شمال غول گازی را نشان می‌دهد.

هرکدام از پروازهای نزدیک جونو که با نام “Perijove” هم شناخته می‌شوند، 2 ساعت طول می‌کشند؛ البته قرار بود که مدت زمان لازم برای گردش این کاوشگر در اطراف سیاره به دو هفته کاهش یابد، اما بروز مشکلات فنی باعث شد تا مدارگردی جونو 53.5 روز طول بکشد.

کم کردن مدت زمان قرارگیری در معرض تشعشات عمر فضاپیما را بیشتر می‌کند و از طرف دیگر، باعث ثبت تصاویر شگفت‌انگیزی مانند آنچه که در بالا می‌بینیم، می‌شود؛‌ در این عکس ابری تنها و به شدت نورانی در میان طوفان‌های سهمگین اتمسفر مشتری گرفتار شده است.

کاوشگر جونو اولین و تنها فضاپیمایی بوده که از قطب‌های این غول گازی تصویربرداری کرده است. در این تصویر بخشی از قطب جنوب مشتری را می‌بینیم.

در این قطب‌ها گردبادهایی وجود دارند که از نظر ابعاد با قاره‌ها و یا حتی اقیانوس‌های زمین برابری می‌کنند.

جزئیات نیم‌کره شمالی سیاره در این مورد از عکس های سیاره مشتری به خوبی مشخص است.

عکسی دیگر از قطب شمال مشتری؛ علاقه‌مندانی که تصاویر سیاره مشتری را ادیت می‌کنند هرکدام سبک خاص خود را دارند و برخی با کم کردن تضاد نورها، ظاهری ملایم‌تر به این غول گازی می‌دهند.

افراد دیگر هم با بیشتر کردن کنتراست رنگ، جنون مخفی‌شده در میان ابرهای سیاره را پررنگ‌تر می‌کنند.

منطقه‌ای استوایی در بخش جنوبی سیاره؛ ابرهای مشتری به صورت کلی از هیدروژن و هلیوم تشکیل شده‌اند و داده‌های فضاپیمای جونو برای بررسی دقیق‌تر عوامل به وجود آورنده ابرها و دلیل از بین رفتن آن‌ها استفاده می‌شوند.

لکه عظیم قرمز رنگ و معروف پنجمین سیاره منظومه خورشیدی هم در حال نابود شدن است و تا یک یا دو دهه دیگر اثری از آن باقی نخواهد ماند.

این عکس در هفتمین پرواز نزدیک جونو که دهم جولای 2017 انجام شد،‌ به ثبت رسیده است و نمایی شگفت‌انگیز از لکه قرمز مشتری را به علاقه‌مندان نشان می‌دهد.

با از بین رفتن ابرهای عظیم سیاره،‌ گردبادهای خیره‌کننده‌ی جدیدی به وجود می‌آیند که تماشای زیبایی آن‌ها به هیچ وجه خالی از لطف نیست.

دانشمندان ناسا امیدوارند که ربات جونو حداقل برای دو یا سه سال دیگر به کاوش ادامه دهد و داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط آن،‌ ابهامات موجود در مورد ساختار این غول گازی را برطرف کنند.

در این تصویر خیالی مسیر عبور جونو از بین کمربندهای تشعشعی مشتری به خوبی مشخص است.

در کنار جمع‌آوری اطلاعات به وسیله سنسورهای مختلف قرارگرفته بر روی فضاپیما جونو، این کاوشگر همچنان به مخابره تصاویر منحصر به فرد و زیبا از مشتری، ادامه خواهد داد.

در این مورد از عکس های سیاره مشتری که در هشتمین پرواز نزدیک جونو،‌ در تاریخ 1 سپتامبر 2017 تهیه شد، غول گازی از نمایی شگفت‌انگیز به تصویر کشیده شده است.

"ژانت اپس"، فضانورد ناسا طبق اعلام این سازمان در سال جاری به عنوان اولین فضانورد آفریقایی-آمریکایی به عنوان خدمه ایستگاه فضایی به این ایستگاه ملحق نخواهد شد.

وی قرار بود در سال جاری به اولین خدمه آفریقایی-آمریکایی در ایستگاه فضایی بین‌المللی تبدیل شود، اما آژانس فضایی آمریکا امروز اعلام کرد که وی به دلایل نامشخصی از ماموریت کنار گذاشته شده است.

"اپس" قرار بود به عنوان بخشی از ماموریت 67/56 در ماه ژوئن 2018 به ایستگاه فضایی بین‌المللی ملحق شود.

"سرنا آنون چنسلور"(Serena Aunón-Chancellor) فضانورد ناسا جای "ژانت اپس" را خواهد گرفت.

"سرنا" نیز همانند "اپس" یکی از 14 فضانورد کاندیدا بود که ناسا در سال 2009 از میان 3500 متقاضی انتخاب کرد.

"اپس" با دکترای مهندسی هوافضا و هفت سال سابقه در CIA به عنوان افسر اطلاعات فنی به ناسا آمد.

"سرنا" نیز یک پزشک با گواهینامه‌های پزشکی داخلی و فضایی است.

اعلامیه ناسا توضیح نداد که چرا آژانس "اپس" را از ماموریت کنار گذاشته است.

"برندی دین" سخنگوی ناسا گفت: هنگام تعیین تکلیف پرواز عوامل متعددی در نظر گرفته می‌شوند؛ این تصمیمات مسائل شخصی مربوط به پرسنل است که ناسا اطلاعات آن را ارائه نمی‌دهد.

در حال حاضر "اپس" به جای اینکه اولین پرواز خود را به مدار زمین تجربه کند، در دفتر فضانوردی مرکز فضایی جانسون در هیوستون کار خواهد کرد. آژانس فضایی در بیانیه‌ای گفت که وی هنوز می‌تواند در ماموریت‌های آینده مورد استفاده قرار بگیرد.

قبلا دیگر فضانوردان آفریقایی-آمریکایی از ایستگاه فضایی بازدید کرده‌اند، از جمله "للاند ملوین" که "اپس" را تشویق کرد تا در کلاس‌ها و آزمون‌های سال 2009 ناسا شرکت کند. اما "اپس" در صورت عدم لغو ماموریت به اولین زن سیاه‌پوستی تبدیل می‌شد که به عنوان خدمه در یک ماموریت بلندمدت در ایستگاه فضایی بین‌المللی زندگی و کار می‌کند.